Japonia współpracuje wielopłaszczyznowo z Grupą Wyszehradzką od rozszerzenia się Unii Europejskiej w 2004 roku. Dołączenie do UE państw V4 otworzyło nowe możliwości dialogu europejsko-japońskiego dla poszczególnych państw wchodzących w skład formatu. Seria multilateralnych konsultacji na poziomie rządowym doprowadziła do wypracowania ram współpracy i wspólnej agendy V4 + Japonia.

Współpraca zasadza się na rozmaitych polach, od pogłębiania współpracy gospodarczej, pomoc rozwojową dla krajów trzecich, rozwijanie badań i technologii po ochronę praw własności intelektualnej. Wiąże się to ze wspólnymi dla piątki państw wartościami i celami wynikającymi z geograficznej i politycznej sytuacji Japonii i Europy Centralnej. Wielostronny dialog daje szanse na zbalansowanie wyzwań, przed jakimi stają współczesne stosunki międzypaństwowe, zważywszy na rosnącą rolę Chin i Azji. Cykl wielu czynników: przebiegunowanie geopolitycznej osi globu i przeniesienie punktu jego ciężkości na Indo-Pacyfik, a także rosnące napięcia na linii Chiny-USA zmusił Japończyków do znalezienia partnerów wśród bardziej neutralnych, ekonomicznie i politycznie liberalnych państw europejskich.
17.07.2018 roku Unia Europejska i Japonia podpisały Umowę o Partnerstwie Gospodarczym (EPA, czyli: EU-Japan Economic Partnership Agreemen). Wydarzenie to przeszło do historii jako największa umowa handlowa wynegocjowana przez UE. W jej ramach utworzono otwartą strefę handlową, którą zamieszkuje ponad 635 mln osób. Umowa weszła w życie 01.02.2019 roku. Dzięki temu europejskie firmy co roku eksportują do Japonii towary i usługi o wartości odpowiednio ponad 70 mld euro i 28 mld euro. W przeszłości jednak spotykały się one z ograniczeniami handlowymi utrudniającymi swobodną wymianę dóbr. Dane statystyczne jednoznacznie wskazują, że gospodarcze zbliżenie się Japonii i UE daje wymierne rezultaty, co odczuwają oba rynki.
W tekście Japan and the Visegrad 4: The Unsensational Strategic Partners Rudolf Fürst, współpracownik praskiego Institute of International Relations przedstawia swoje poglądy na temat znaczenia i sensu takiego partnerstwa strategicznego. Wskazuje między innymi na to, że wzmożony dialog państw azjatyckich w ramach formatu V4 jest integracyjnym bodźcem pozwalającym tworzyć im przeciwwagę dla niepokojących narracji i narastającej wrogości polityki państw spoza Unii Europejskiej. Twierdzi też, że wspólne wysiłki ze strony członków Grupy mające na celu rozwój wspólnej dyplomacji publicznej, nie mogą mieć realistycznych rezultatów, ze względu na niską tożsamość wizerunkową V4 wśród Azjatów.
Czeska prezydencja (rozpoczęła się dnia 01.07.2022 r.) w Radzie Europejskiej przyjęła słowa Václava Havla wygłoszone przed 26-oma laty jako swoje hasło przewodnie: „Europa jako zadanie. W dokumentach programowych prezydencji przyjęto, że współpraca z krajami azjatyckimi, w szczególności z ASEAN-em będzie elementem strategicznego unijnego partnerstwa w dziedzinie gospodarki i bezpieczeństwa z obszarem Indo-Pacyfiku. Czesi dali temu wyraz przed objęciem prezydencji, podczas trwającego od 13 do 14 czerwca spotkania Dialogu Wysokiego Szczebla, który dotyczył właśnie tego regionu. Na zaproszenie czeskiego Ministra Spraw Zagranicznych Jana Lipavskiego do Pałacu Czernińskiego w Pradze przybyło ponad 170 uczestników z 50 krajów leżących na czterech kontynentach. W ramach rozmów udział wzięli też przedstawiciele polityczni z USA, Kanady, Wielkiej Brytanii i NATO.
Szef czeskiego MSZ podczas inauguracji wydarzenia powiedział:

„Indo-Pacyfik reprezentuje jeden z geograficznych priorytetów polityki zagranicznej czeskiej prezydencji. Naszą ambicją podczas tego wydarzenia było zaproszenie do współpracy w regionie przedstawicieli krajów i firm, które mają wspólny interes. Uważam, że słowo „dialog” jest kluczowe we współpracy UE z regionem Indo-Pacyfiku”.

Prezydencja zaangażowała się też w organizację szczytu UE-ASEAN zaplanowanego na grudzień bieżącego roku. Tak więc, jak można zauważyć, współpraca europejsko-japońska w ramach UE i formatu V4 + Japonia może nabierać na znaczeniu w ciągu tego półrocza.
Współpraca odbywa się na wielu zróżnicowanych polach. Jednym z nich jest współpraca naukowa Polski, Węgier, Czech, Słowacji i Japonii w ramach międzynarodowych projektów badawczych takich jak Visegrad Group (V4) – Japan Joint Research Program “Advanced Materials”. Projekt za zadanie ma angażowanie naukowców z wszystkich wyżej wymienionych krajów, tworzenie sieci badawczych i wymiany doświadczeń. Wybrane projekty są finansowane przez okres 3 lat. Projekty dotyczą technologii produkcji i wykorzystania zaawansowanych tworzyw i materiałów do rozmaitych celów.

Bibliografia i źródła internetowe:

1. Fürst R., Japan and the Visegrad 4: The Unsensational Strategic Partners, “INSTITUTE OF INTERNATIONAL RELATIONS PRAGUE” [WWW1] https://www.iir.cz/en/japan-and-the-visegrad-4-the-unsensational-strategic-partners-2 [dostęp: 06.07.2022 r.].
2. Oficjalna Strona Unii Europejskiej, EU-Japan Economic Partnership Agreement, [WWW2] https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/japan/eu-japan-agreement_pl [dostęp: 06.07.2022 r.].
3. Pędziwol A. M., Druga czeska prezydencja w UE: „Europa jako zadanie”, „Deutsche Welle”, [WWW3] https://www.dw.com/pl/druga-czeska-prezydencja-w-ue-europa-jako-zadanie/a-62321269 [dostęp: 06.07.2022 r.].
4. Oficjalna Strona Unii Europejskiej, EU2022.CZ Programme of the Czech Presidency of the Council of the European Union. Europe as a Task: Rethink, Rebuild, Repower, s. 18, [WWW4] https://www.eesc.europa.eu/pl/initiatives/czech-presidency-council-eu-2022 [dostęp: 08.07.2022 r.]
5. Ministry of Foreign Affairs of the Czech Republic, Prague Dialogue on the Indo-Pacific discussed one of the Czech EU Presidency priorities, [WWW5] https://www.mzv.cz/jnp/en/issues_and_press/prague_dialogue_on_the_indo_pacific.html [dostep: 05.08.2022 r.]
6. Strategic International Collaborative Research Program, Visegrad Group (V4)-Japan Joint Research Program “Advanced Materials” 2nd Joint Call ,[WWW6] https://www.jst.go.jp/inter/english/program_e/announce_e/announce_v4_2nd.html [dostęp: 06.08.2022 r.]
7. Visegrad Fund, (V4)-Japan Joint Research Program “Advanced Materials” 2nd Joint Call, [WWW6] https://www.visegradfund.org/news/japan/ [dostęp: 06.08.2022 r.]

____________________________
Bartłomiej Małczyński – studiuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zainteresowany literaturą, historią, polityką i filozofią, a także problematyką rosnącej roli Azji we współczesnym świecie. Specjalista ds. Unii Europejskiej w punkcie EUROPE DIRECT Kraków prowadzonym przez Instytut Polityk Publicznych. Członek zespołu Działu Azjatyckiego Nowej Konfederacji, członek Forum Młodych Dyplomatów. Twórca podcastu „W kierunku Europy!” i cyklu wywiadów, debat i komentarzy „Rozmowy EUROPE DIRECT Kraków”. Pisze bądź pisał dla: Gazety Krakowskiej, Euractiv, historykon.pl, Nowej Konfederacji, Magazynu FMD. Prywatnie pasjonat snookera i muzyki klasycznej.
____________________________
The project is co-financed by the Governments of Czechia, Hungary, Poland and Slovakia through Visegrad Grants from International Visegrad Fund. The mission of the fund is to advance ideas for sustainable regional cooperation in Central Europe.