IPP: Jakie są zdaniem Krakowskiego Alarmu Smogowego największe wyzwania w związku z zanieczyszczeniem powietrza w Małopolsce?
Największym wyzwaniem jest oczywiście likwidacja wysoko emisyjnych źródeł ciepła, czyli kotłów pozaklasowych, tzw. kopciuchów, kotłów na węgiel i na drewno. Pozostało jeszcze rok do zakończenia procesu ich wymiany. I to jest to największe wyzwanie. Jeżeli Małopolska poradzi sobie z wymianą kopciuchów, to problem smogu w dużej mierze zostanie zlikwidowany, ponieważ kotły pozaklasowe są największym źródłem zanieczyszczeń powietrza w Małopolsce, może z wyjątkiem centrum Krakowa, gdzie wciąż dużym problemem są zanieczyszczenia emitowane przez samochody. Przed podobnymi wyzwaniami w zakresie działań na rzecz czystego powietrza stoi cała Polska.
Jeżeli chodzi o działania podejmowane w Małopolsce na rzecz walki o czyste powietrze, to jak Państwo, jako Polski Alarm Smogowy, oceniają ich skuteczność i jak się do nich Państwo odnoszą?
Kraków był miastem, które jako pierwsze w Polsce zaczęło akcję wymiany najbardziej zanieczyszczających powietrze źródeł ciepła. Od mniej więcej 2013 roku działa wymiana kotłów i do dziś zlikwidowano około 40 tys. źródeł dymu, a w tej chwili do wymiany pozostało jeszcze około 500 sztuk. Jest to potężny sukces Krakowa, że uporał się ze swoimi kopciuchami. Od 2019. r Kraków jest miastem bez dymu, tzn. miastem, w którym nie wolno spalać węgla i drewna w swoim gospodarstwie domowym. Jest to bardzo dobra rzecz dla Krakowa – badania prof. Kleczkowskiego, który oszacował, jak zmieniała się jakość powietrza w ciągu ostatnich 6 lat, pokazują, że stężenia pyłów zawieszonych spadły o ponad 40%, stężenia rakotwórczego benzoalfapirenu spadły o ponad 40%. Spadła również liczba dni, kiedy normy jakości powietrza są przekroczone i zmniejszyła się liczba dni z ekstremalnymi stężeniami zanieczyszczeń w powietrzu. Mieszkańcy Krakowa skorzystali z likwidacji kopciuchów. Warto zwrócić uwagę, że w Krakowie jest obecnie dużo czystsze powietrze niż kilka lat temu, mimo że obwarzanek krakowski wciąż dość mocno zadymia miasto w dni bezwietrzne.
IPP: A co zrobić z miejscowościami wchodzącymi w skład obwarzanka? Jakie są Państwa propozycje?
Należy zrobić dokładnie to samo, co w przypadku Krakowa – tutaj recepta jest zawsze ta sama, należy wymienić około 20 tys. kotłów, które dymią wokół Krakowa. Pocieszające jest to, że w tym roku gminy krakowskiego obwarzanka oraz miasto Kraków zawiązały inicjatywę „600” – tak jak 600 dni do zakończenia procesu wymiany kotłów. Wszystkie gminy z obwarzanka weszły do tej inicjatywy i podjęły się zadania wymiany kotłów do 1 stycznia 2023 r., więc jest nadzieja, że gminy sobie z tym poradzą. Monitorujemy, jak wygląda wymiana kotłów w gminach podkrakowskich i już widać, że tempo wymiany widocznie rośnie. Nie jest to oczywiście tempo, z którego bylibyśmy zadowoleni, może z wyjątkiem jednej czy dwóch gmin, ale widać wyraźnie, że ten proces się rozkręca. Mam nadzieję, że za rok ten proces ulegnie zakończeniu lub pozostanie do wymiany jedynie kilkaset kotłów do wymiany w tych najtrudniejszych przypadkach.
IPP: Jakiego typu inne działania podejmuje Krakowski Alarm Smogowy na rzecz walki o czyste powietrze?
Nasze działania w tym momencie sprowadzają się do podnoszenia świadomości wśród władz gminnych oraz mieszkańców. Prowadzimy pomiary jakości powietrza w obwarzanku krakowskim i w ten sposób pokazujemy mieszkańcom gmin, w których nie ma oficjalnych pomiarów, jaka jest skala problemu smogowego. Dodatkowo prowadzimy akcję polegającą na odwiedzaniu różnych gmin z tzw. mobilnymi płucami, które również służą do pokazania poziomu zanieczyszczenia powietrza. Skupiamy się więc na działaniach edukacyjnych i uświadamianiu wagi problemu, licząc na to, że zmotywuje to mieszkańców i władze gminne do podjęcia konkretnych działań i rozpoczęcia lub przyspieszenia procesu wymiany pieców.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała Aleksandra Prusak.
